Thomas Manneke, fotograaf, maakte het boek Zillion, samen met zijn dochter Laurie. Het boek bevat foto’s van Laurie, van objecten die zij gemaakt heeft en van de Nieuwmarktbuurt.
Hoe is dit boek tot stand gekomen
Thomas: “Voor dit boek heb ik het dicht bij huis gezocht.
Het maken van dit boek is begonnen in de coronatijd. Toen hoefde Laurie niet
altijd naar school en ging ze vaak mee naar mijn atelier in de Bloedstraat. Zij
wilde graag bezig zijn en ging dingen maken. Ik plakte bijvoorbeeld een stuk
karton op het raam en dan ging zij daar vormen uitknippen tegen het licht. Die
objecten fotografeerde ik dan. Ik vond het leuk om samen met haar iets te
maken. Het was ook een soort overgangsfase, voordat ze naar de middelbare
school zou gaan. Ze is net 12 geworden, ze gaat nu naar de middelbare school,
is vaker weg, en dat is echt een nieuwe tijd in ons leven. De afstand tot thuis
wordt groter. Dat is mooi, maar het was ook mooi om daarvoor de tijd te hebben
gehad om veel tijd met elkaar door te brengen en samen iets moois te maken.
Begon je te fotograferen met een boek in gedachten?
Thomas: Ja ik werk meestal naar een boek toe. Dit is mijn 6e
boek. Ik wil wel telkens iets nieuws proberen, op technisch vlak. Toen ik met
de foto's voor dit boek begon, ging ik voor het eerst met een 8 bij 10 camera
werken. Dat is een van de redenen dat ik meer in de studio ging werken, want
zo’n camera is loodzwaar en vraagt vaak om een lange sluitertijd. Dat is op
straat soms lastig, omdat mensen vaak vragen stellen of praatjes beginnen als
ik buiten werk, terwijl je best geconcentreerd bezig bent. Daarom vond ik het
prettiger om in de studio te fotograferen. Er komt daar mooi zonlicht door het
raam en het was in de Bloedstraat heel rustig in coronatijd.
De foto’s zijn allemaal in zwart-wit, is dat een bewuste
keuze?
Ik wilde de ruimte hebben om te experimenteren met de nieuwe
camera en dus veel foto’s kunnen maken. Kleurenfilm is heel erg duur geworden
op dat grote formaat. Dat was de oorspronkelijke reden. Maar als je in zwart
wit fotografeert kijk je ook anders naar de werkelijkheid. Je moet zoeken naar
contrasten, zodat het geen grijze vlakken worden. Dat was ook een interessante
zoektocht.
Waarom heb je gekozen voor foto’s met een sterke link met
de Nieuwmarktbuurt?
Laurie zat hier op school en we wonen met z'n drieën in de
buurt en ik heb mijn atelier in de Bloedstraat. Het was fijn om in de studio
bezig te zijn en dan thuis te kunnen lunchen met Laurie, tussen de middag. De
driehoek van thuis, school en studio werd een soort van kleine wereld in die
periode. Ik heb vroeger veel gereisd en boeken gemaakt in Vilnius, Odessa en
Luik. Dan ging ik daar drie maanden wonen en fotograferen om een boek over zo’n
stad te maken. Maar nu, met een jonge dochter, vond ik het juist interessant om
te kijken wat je in je directe omgeving kunt vinden dat de moeite waard is om
te fotograferen. Je moet in je eigen buurt meer je best doen om de dingen te
zien. Ze worden sneller gewoon, omdat je ze elke dag ziet. Maar met een jong
kind, zie je weer andere dingen, omdat zij ook anders kijkt. Voor kinderen
biedt de wereld sowieso nog heel veel verrassingen, ook in hun directe
omgeving. Je leert een buurt heel anders kennen met een kind. Laurie wilde
bijvoorbeeld elk hondje aaien als we rondwandelden, dus ik ken inmiddels alle
hondeneigenaren in de buurt. En omdat ze bij de groenteboer altijd een
banaantje kreeg, maakte ik daar ook makkelijker een praatje. Ik kom heel graag
bij die familie Awater met de stal op de
Nieuwmarkt. Ik woon hier echt met zoveel plezier en ik denk dat het ook een
leuke buurt is voor kinderen om op te groeien. Laurie en ik gingen ook af en
toe samen naar het Waterlooplein, lekker scharrelen. Daar heb ik bijvoorbeeld het
oor gevonden, dat op de foto bij dit artikel staat.
Wat vindt Laurie van het boek?
Zij is trots en ze maakt ook grapjes dat het eigenlijk haar
boek is, maar ik druk natuurlijk uiteindelijk op de knop en maak daarmee de
definitieve keuze voor de foto. Maar het was heel leuk om samen te werken. Ik
ben ook blij dat ik haar nog mag fotograferen. Ik hoor van collega fotografen
dat hun kinderen op een bepaald moment niet meer op de foto willen. Ik snap dat
ook wel, want als ik eerlijk ben, hou ik er zelf ook niet van als er foto’s van
mij gemaakt worden.
In welke zin is dit boek anders dan je andere boeken?
Dit is mijn zesde boek en het is denk ik persoonlijker. Het
is ook technisch anders, door die 8 bij 10 camera. Daarom werk ik ook voor elk
project met een andere camera, om niet in herhaling te vallen. Het moet geen
automatisme worden, ik wil niet voortborduren op wat ik eerder heb gedaan. Daardoor
blijft het leuk om boeken te maken, omdat ik zelf ook steeds weer iets leer en
ontdek en me blijf ontwikkelen.
Waar zit de ontwikkeling in?
Persoonlijke ontwikkeling, denk ik, levenservaring. En het
krijgen van een kind heeft ook mijn blik veranderd. Als je een kind hebt, ben
je ineens verantwoordelijk voor een ander. Je kind is in de eerste jaren volledig
afhankelijk van jou, dat is een bijzondere ervaring. En dan wordt het, naarmate
het ouder wordt, steeds zelfstandiger en dat is ook mooi om mee te maken. Het
is een interessant proces en het beïnvloed ook mijn leven. Ik drink
bijvoorbeeld vrijwel geen alcohol meer, dus je zal niet veel café foto’s meer
vinden in mijn boeken.
Je zei dat je aan dit project begon met een boek in
gedachten, kun je iets vertellen over hoe zo’n boek ontstaat?
Ik begin gewoon te fotograferen wat ik interessant vind en
dan leg ik op een gegeven moment een aantal printjes bij elkaar en dan ontstaat
er als vanzelf een soort van vorm, een verhaal, en dat kan dan een boek worden
of een serie. Tijdens het schuiven met de prints ontdek ik waar het naartoe
gaat. En ik maak ook veel keuzes samen met de vormgever, Willem van Zoetendaal,
die ook hier in de buurt woont. Omdat hij zo dichtbij werkt, kan ik ook
makkelijk even bij hem binnenlopen, dat is heel fijn. Willem heeft met veel
fotografen gewerkt, onder andere met het werk van Johan van der Keuken, een
grote inspiratiebron van mij.
Waar zitten je fascinaties in de fotografie?
Vroeger meer bij mensen, maar tegenwoordig ook steeds meer
bij objecten. En ik ben ook erg geïnteresseerd in de fotografie zelf. De
technische aspecten ervan, het spelen met licht, de keuzes die je kunt maken
als fotograaf, hoe je de wereld wilt laten zien. Iedereen heeft een filter
waarmee hij naar de wereld kijkt en ik denk dat mijn foto’s een weergave van
mijn filter zijn, al kan ik niet exact zeggen wat dat dan is.
Interview door Sati Dielemans
Kader
Thomas Manneke komt uit Zeeland, groeide op in Breda en
woont sinds 2006 in de Nieuwmarktbuurt. Hij deed de School voor fotografie,
liep in 1991 stage bij Erwin Olaf en werd verliefd op Amsterdam. Toen is hij
hier de Rietveld Academie gaan doen en daarna nog de Rijksacademie, waar hij
ook in aanraking kwam met een mix aan kunsten, wat ook zijn fotografie
beinvloed heeft. Zijn fotoboeken zijn te koop bij Athenaeum en Foam of te
bestellen via zijn website www.thomasmanneke.com (behalve de boeken Mutatio
en Liège, die uitverkocht zijn).
Prints van zijn foto’s zijn te koop bij zijn galerie Wouter
van Leeuwen in de Hazenstraat 26 in Amsterdam.
Liever het opgemaakte artikel lezen OpNieuw_2024_01.pdf
