Vilnius naar
Amsterdam
Dit is het verhaal van een kunstenaar en een nieuwe
Amsterdammer die we verwelkomen in onze buurt. Daumantas Ercmonas was
sportleraar en vechtsporter in Vilnius voordat hij in 2017 naar Amsterdam kwam.
Die zomer boekte hij een AIRBNB en ging, met een beetje geld op zak van zijn
baan als leraar, op pad om te proberen om een leven op te bouwen in Amsterdam. Binnen 11 dagen
vond hij een woning in Amstelveen en een baan in een café om in zijn
levensonderhoud te voorzien.
Wat trok je aan in Amsterdam?
“De vrijheid en openheid van deze stad. Oorspronkelijk wilde
ik professioneel vechtsporter worden. Ik had een duidelijk doel voor ogen en
was er serieus mee bezig. Om mezelf financieel te onderhouden en om mijn liefde
voor sport te delen werkte ik als sportleraar op een school. Maar ik kon niet
omgaan met het schoolsysteem in Litouwen. Het is erg streng en er is weinig
ruimte voor leraren om te improviseren. Zo had ik bijvoorbeeld een meisje in
mijn klas dat niet van sport hield, maar wel van dansen, dus ik wilde haar
laten dansen, maar dat mocht niet van de school en uiteindelijk deed ze
helemaal niet meer mee. Na veel van dit soort ervaringen voelde ik me
vastzitten in mijn werk. Vechtsport leerde me dat ik moest opkomen voor wat
goed is, het systeem moest negeren en de dingen op mijn eigen manier moest
doen. Toen ik dat bleef doen, kreeg ik een conflict met de directeur van de
school en verlengden ze mijn contract niet. Dus lag mijn toekomst weer open en
besloot ik naar Amsterdam te gaan. Nadat ik me hier had gevestigd, zei mijn
neef in Litouwen tegen me: “Blijf alsjeblieft daar. Litouwen heeft een depressieve hemel.”
Hoe ben je van sportleraar kunstenaar geworden?
“Mijn moeder vond dat ik een carrière in de sport moest
zoeken in Amsterdam, maar mijn ervaringen met school hadden me echt moedeloos
gemaakt. Muziek is een andere grote liefde van me, dus probeerde ik eerst daar mijn
brood mee te verdienen. Helaas verdiende ik niet genoeg om van te leven. Maar
door de muziek wist ik wel dat er iets creatiefs in mij zat. Toen ik op een van
mijn vrije dagen door Amstelveen wandelde, stuitte stuitte ik op een winkel met
kunstbenodigdheden. Ik had nooit interesse gehad in het maken van beeldende
kunst, ondanks dat ik uit een creatieve familie kom. Mijn zus studeerde
beeldende kunst, mijn moeder was dramadocent en mijn vader maakte, toen hij
jong was, glas in lood. Maar ik had nou eenmaal besloten om de persoon die ik
was in Vilnius te laten toen ik hierheen verhuisde, dus ik dacht: waarom niet
iets nieuws proberen?”
Schilderen in de kast
“Ik deelde de flat in Amstelveen met een huisgenoot en schilderde in de kast van mijn kamer, omdat er verder geen ruimte was om te werken. Vanaf de eerste schilderpogingen die ik deed, begon ik mijn werk te delen, eerst met mijn huisgenoot en daarna online. De reacties waren positief en het was ontzettend leuk om te doen. Schilderen maakte mijn hoofd leeg en het spelen met verf en met het doek maakte me heel gelukkig. Vanaf dat moment besloot ik om mezelf te blijven ontwikkelen hierin. Ik begon te studeren, over kunst te lezen en musea en galeries te bezoeken. Na een jaar had ik mijn eerste tentoonstelling. Misschien een beetje snel, maar als ik iets wil, dan ga ik ervoor. Tot nu toe heb ik 25 tentoonstellingen gehad. Na een tijdje verhuisde ik naar de Wallen en vond ik een nieuwe baan, bij het Prostitutiemuseum. Door zo dicht bij mijn werk te wonen en mijn eigen plek te hebben, kan ik mezelf blijven ontwikkelen als kunstenaar.”
Vertel eens wat meer over je kunst?
“Ik hou ervan om mensen te verrassen, om een beetje
geheimzinnig en onverwacht te zijn. Ik maak abstracte werken, stadsgezichten,
figuratieve schilderijen, beeldjes en mixed media. Ik voeg ook graag komische
elementen toe aan mijn werk, zoals tekeningen en tekst. Ik wil blijven genieten
van de speelsheid van kunst. Ik hou niet van labels. Ik ben beïnvloed door
hiphopmuziek, maar ook door misdaad en drama en de drukte van het stadsleven.
Toen ik net op de Wallen woonde, kwam ik op het idee om tien erotische schilderijen
te maken en die in de ramen van de prostituees tentoon te stellen. Dat idee
mislukte, omdat geen van de raameigenaren mee wilde doen, maar omdat ik de
schilderijen al had gemaakt, hield ik meerdere exposities op verschillende
locaties en de werken verkochten behoorlijk goed.
Ik ben ook een heel gevoelig persoon, die soms focust op
details die andere mensen niet zien. Ik kan dromerig en verloren zijn en deze
zachtheid beïnvloedt ook mijn werk. Dan kies ik bijvoorbeeld een detail op
straat en bouw daar een heel schilderij omheen. Ik hou van dingen met funky
kleuren, zoals de mensen die ik uit mijn raam op straat zie, maar ook van
figuren uit fantasie en herinneringen. Ik wil me ook niet beperken tot verf en
penselen alleen. Ik kras soms met messen in mijn werk of voeg er verschillende
texturen aan toe. Ik blijf spelen tot ik er tevreden over ben. Daarna is het
aan de kijker om te beslissen wat hij ervan vindt. Als iemand er commentaar op
geeft, waardeer ik dat en neem ik het serieus. Daarna is het aan mij om te
beslissen of ik het commentaar accepteer of afwijs. Ik kijk niet naar het
moment van de kritiek, maar naar de weg die voor me ligt. En ik zie kunst maken
als een lange reis dus ik heb de tijd om me te blijven ontwikkelen.”
Waar komt die sterke mentaliteit vandaan?
“Ik heb van nature een vechtersmentaliteit en die probeer ik
vast te houden. Een vechter blijft naar de trainingen komen en wordt daardoor
steeds beter. Met kunst hoef ik niet tegen een tegenstander te vechten, dus dat
is eigenlijk makkelijker. De enige
uitdaging die ik heb is een artist block, een gebrek aan inspiratie. Als dat
gebeurt, ga ik naar een museum. En als ik iemand hoor zeggen dat 95% van de
kunstenaars het financieel niet redt, zie ik dat als een uitdaging. Ik ben voor
mijn plezier begonnen met schilderen, maar nu verkoop ik mijn werk. En het
tentoonstellen en verkopen helpt me ook om te begrijpen wat verkoopt en wat
niet en waarom. Elke reactie die ik krijg is voor mij brandstof om mijn werk
verder te ontwikkelen.”
Je vertelde dat je zus ook kunstenaar is in Vilnius, wat
voor soort kunstenaar is zij?
“Mijn zus is de eerste kunstenaar van ons twee, ze is
officieel opgeleid en ik heb echt respect voor haar werk. Het is zo cool. Ze
maakt wat ze leuk vindt, gebaseerd op haar gevoel en inspiratie. Ik weet nooit
wat ze gaat doen, ze past nooit in een kunststroming, ze is echt creatief en
onvoorspelbaar. Zowel zij als mijn vader helpen me met de technische kant van
mijn kunst. Toen ik begon gaf ze nooit commentaar op mijn werk, ze gaf me de
ruimte om mijn eigen stijl te ontwikkelen en dat waardeer ik ontzettend. Mijn
zus en ik praten wel over hoe we ons werk naar buiten kunnen brengen. En zij
heeft de Minigalerie bedacht, daarom vind ik dat je ook met haar moet praten.”
Indre Ercmonaite
Natuurlijk kon ik het niet laten om twee artiesten te
spreken voor één artikel, dus toen Indre in Amsterdam was voor een korte
vakantie, sprak ik haar ook. Haar achternaam is dezelfde als die van haar
broer, maar in Litouwen is de uitgang voor jongens en meisjes verschillend,
daarom heet hij Ercmonas en zij Ercmonaite. We spraken over haar kunst en het
concept van de Minigalerie.
Je broer zegt dat jij de eerste kunstenaar in de familie
bent. Wat betekent kunst voor jou?
Indre: “Eigenlijk was onze vader de eerste kunstenaar in de
familie. Maar dat terzijde, voor mij is kunst een manier om vrijheid te vinden,
om mezelf uit te drukken. Ik wil altijd iets creëren, het leven interessanter
maken. Daarom ging ik naar de kunstacademie in Vilnius om beeldende kunst te
studeren. Maar toen ik klaar was met de academie, waren ik en mijn
medestudenten klaar om te werken en was er geen plek om ons werk tentoon te
stellen. Het is erg moeilijk om in een galerie te komen, er is veel concurrentie
en er is heel veel papierwerk voor nodig. Dus begonnen we onze eigen
tentoonstellingsruimtes te organiseren in verlaten fabriekshallen. We deden
alles als een gemeenschap en ik bleef mijn eigen stijl ontwikkelen.”
Hoe ben je op het idee van de Minigalerie gekomen?
“In 2014 had ik mijn eerste tentoonstelling in een galerie
in het centrum van Vilnius en begon ik na te denken over ruimtes. Schilderen is
iets levends voor mij. Dus begon ik te denken, wat als de
tentoonstellingsruimte ook iets levends zou kunnen zijn. Waarom kan een galerie
niet op vakantie gaan of dingen doen? Op een dag was ik in de buurt van de
rivier en bedacht ik de naam. Ik noemde het: Niet huilen Minigalerie, met als
idee dat als je de Minigalerie ergens neerzet, bijvoorbeeld bij de rivier, het direct een verhaal wordt: Niet huilen bij
de rivier Minigalerie. Mijn eerste tentoonstelling gebruikte ik ook direct voor
de eerste installatie van de Minigalerie. Ik schilderde mijn schilderijen na in
een kleine versie en plaatste de Minigalerie in het midden van de grote ruimte.
Mensen houden over het algemeen van kleine dingen en de reacties waren erg
goed. Na die tentoonstelling, gaf ik de Minigalerie aan andere mensen om er ook
tentoonstellingen in te organiseren.
De oorspronkelijke Minigalerie is nog steeds in bedrijf. Hij
wordt soms gerenoveerd, zodat er lagen geschiedenis aan worden toegevoegd .In
totaal zijn er nu vijf Minigaleries. Eén in Amsterdam, één in Rotterdam, twee
in Litouwen en één in Indonesië. De Minigalerie, waarin tentoonstellingen
variëren van een week tot enkele maanden, wordt na afloop aan een nieuwe
kunstenaar gegeven en kan dan weer worden omgetoverd tot een compleet nieuwe Minitentoonstellingsruimte
met nieuwe kunstwerken. Als andere kunstenaars er gebruik van maken, moeten ze wel
alles zelf doen, de kunst, het decoreren van de muren, alles. De Wallen was de
eerste Amsterdamse editie. De tweede was van een Litouwse kunstenaar Julija
Skudutyte, zij maakte een tentoonstelling/installatie tijdens haar residentie
in het Dokhuis in de Plantage Doklaan met aquarellen. En de galerie “WIHH”
(“What Is Happening Here”) in de Vijzelstraat was de derde. In de Minigalerie
in Vilnius hebben we nu een fototentoonstelling van een professionele
fotograaf.”
Wil je meer zien?
Daumantas Ercmonas: daumie.paints en daumie.draws op
Instagram
Indre Ercmonaite:
indre_ercmonaite en minigallery_dontcry op Instagram
