Als een blank canvas strekte de toendra van Workuta (Noordpool) zich voor haar uit als ze als kind uit het raam naar buiten keek. Haar kunstenaarschap lijkt daar in haar kindertijd al begonnen te zijn.
‘Het was zo’n bijzondere plek. Wij kinderen speelden onder de grond, onder de sneeuw, als beren, in een grot verlicht met kaarsen. Altijd sneeuw, altijd buiten en als ik binnen was, dan keek ik uit op al die oneindige sneeuw. Het heeft me ontzettend geïnspireerd. Mijn vader jaagde soms op vogels en van de veren maakte ik dan dingen. Eigenlijk heb ik nooit iets anders gedaan dan kunst maken.’
Ze laat me een foto zien van haar ouders. Twee mensen, dik ingepakt, zittend op een slee, getrokken door rendieren, in een sneeuwlandschap met heel in de verte één huis. Op die plek waar Julia, Krupenia toen nog, als kind woonde heeft ze zelfs haar naam gebaseerd: Julia Winter.
De keuze voor die naam en het feit dat ze hem zelf gekozen heeft, zegt veel over hoe ze naar identiteit kijkt. Iets dat je ook terugziet in haar werk.
‘Ik denk dat we als mensen verschillende identiteiten hebben. We zijn niet maar één iets. Ik wil ook geen vaste identiteit hebben. Ik ben geïnteresseerd in anderen en ik vraag me altijd af wie ik ook had kunnen zijn. Ik wil een wereldidentiteit kunnen hebben.’
Dat spelen met identiteit komt steeds terug in haar werk. Ze zoekt de samenvoeging van verschillen. Tegenstellingen als mannelijk-vrouwelijk, verleden-heden, schuld-onschuld, brengt ze samen tot een nieuwe poëtische en soms politieke realiteit.
Bijvoorbeeld in haar werken waarin ze portretfoto’s op glas over geschilderde portretten heen plaatst. Door de plaatsing van de portretten, de verschillende materialen en de ruimte ertussen die ook het licht een rol laat spelen, ontstaat een nieuw beeld dat fascineert en je uitdaagt om te bepalen waar je naar kijkt.
‘Ik hoop dat ze samen een nieuwe vorm worden. Ik begin bij de tegenstelling, maar door het samen te brengen ontstaat er hopelijk iets anders, iets nieuws, iets dat er nog niet was’, licht ze toe als ik vraag naar de achtergrond van de werken.
Julia is geboren in Moskou. Haar ouders, jonge mensen toen nog, vertrokken in 1966 van Moskou naar Workuta. Een voormalige goelag van Stalin met kolenmijnen en begin jaren zestig een stad in ontwikkeling. Het was in die tijd voor jonge mensen in Rusland populair om naar dat soort plekken te gaan om hun leven te beginnen en het werd ook gestimuleerd door de overheid. Julia was toen één jaar oud. Ze zouden in Workuta blijven tot ze twaalf jaar oud was en ze terugkeerden naar Moskou.
‘Ik vond het vreselijk in Moskou, ik miste Workuta heel erg’, zegt ze.
Maar ze heeft in Moskou wel haar kunstenaarschap verder ontwikkeld. Ze leerde en experimenteerde met allerlei materialen en technieken. Tekenen, compositie, olieverf, gouache, sculpturen, gips, aardewerk.
‘Ik heb echt zoveel geleerd. Ik volgde ook nog vijf jaar lang een opleiding op een kunstacademie voor houtbewerking, metaalbewerking en keramiek.’
Al die tijd had ze nog steeds heimwee naar Workuta.
‘In Rusland moest je na de academie meteen drie jaar werken. Ik hoopte dat ik teruggestuurd zou worden naar de Noordpool. Maar dat gebeurde niet.’
Ze werd naar Tarusa gestuurd, een plaats precies 101 kilometer buiten Moskou.
‘Als je vroeger in Rusland in de gevangenis had gezeten, mocht je niet meer terugkeren naar Moskou,’ vertelt ze. ‘Je moest 101 km afstand houden. Tarusa is ook de plaats waar Marina Tsvetaeva moest blijven toen ze uit de gevangenis terugkwam.’
Marina Tsvetaeva, dichteres, is één van de mensen wiens werk Julia’s kunst beïnvloeden. Zo ook Heidegger, op wiens kunstkritiek één van haar performances gebaseerd is.
‘Ik ben daarna weer teruggegaan naar Moskou. Ik wilde graag weer studeren. En omdat ik al sinds mijn twaalfde mijn eigen kleding maakte, in Rusland was helemaal niets te vinden qua mode, ging ik naar de textielacademie.‘
Ook dat zie je terug in haar werk, waar ze naast fotografie, schilderkunst en allerlei verschillende materialen, ook stof gebruikt om betekenis toe te voegen aan beeld. Bijvoorbeeld in het werk: I Recognize Love by the Pain dat is opgenomen in de tentoonstelling in Moskou waar haar werk te zien is. Een zwart-wit foto van de achterkant van een jonge vrouw met kort haar, waar uit een kwetsuur, een scheur in de foto, door de rug heen donkerblauwe voile komt die helemaal tot op de grond valt als een soort jurk. Ook tekst speelt een rol. Op de achterkant van de kaart bij de tentoonstelling staat:
As though bearing a mountain in my skirts—
My whole body hurts!
I recognize love by the pain
My whole body’s length.
‘Licht speelt een belangrijke rol in mijn werk, want schaduw geeft diepte. Maar ook textiel en tekst, doorzichtige materialen, verf. Ik bedenk en gebruik eigenlijk alles. Ik ben dat ook gewend. In Moskou leefde ik een kunstenaarsleven in een soort community met mensen die zich bezighielden met poëzie, muziek, kunst. Dat was een hele leuke tijd,’ zegt ze.
‘In 1991-1992 werd ik uitgenodigd om naar Amsterdam te komen. Een kans om mijn horizon te verbreden. Met een visum kon je toen vanuit Rusland reizen. Ik voelde me in Amsterdam meteen goed. Door een uitwisselingsprogramma kreeg ik uiteindelijk de kans om hier een jaar te blijven. Die greep ik aan, want de jaren negentig waren een moeilijke tijd in Rusland. Er was veel armoede, weinig aandacht voor kunst en er kwam veel criminaliteit naar boven in de maatschappij. In Amsterdam was ik vrij om te werken.’
Julia woont en werkt nog steeds in Amsterdam, maar stelt haar werk tentoon over de hele wereld. Op dit moment in Zuidlaren, Moskou en New York.
‘Ik ben recentelijk drie maanden in New York op residentie geweest, bij MANA contemporary (www.manacontemporary.com) in New Jersey, daar kreeg ik heel veel inspiratie van. Er zijn daar veel kunstenaars die serieus bezig zijn, kunst van wereldniveau en erg veel galerieën. Ik ben er trots op daar ook mijn werk te kunnen tentoonstellen. Maar ook hier is het fijn. Hier is het zachter en kan ik in alle rust werken.’
De tegenstelling blijft interessant.
Meer van Julia’s werk is te zien op www.juliawinter.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten